Bitcoin – Yeni Dünyanın Para Birimi. Nedir, Nasıl Alınır, Güvenli midir?
Bitcoin nedir, nasıl alınır, güvenli midir? 2008 yılında hayatımıza giren bitcoin bütün dünyada kabul gören bir yatırım aracıdır. Sanal, dijital para birimi vs. diye de anılan bitcoin 10 yıl önce Satoshi Nakamato takma adını kullanan biri tarafından yaratılmıştır. Deneysel olarak başlayan çalışma gün geçtikçe büyümüş ve şuan döviz kurlarıyla yarışır duruma gelmiştir. Burada yazılanlar yatırım tavsiyesi değildir: Bitcoin ve diğer kripto paralar çok riskli yatırım araçlarıdır.
Bitcoin ne işe yarar? Fiziksel bir karşılığı var mı?
Kullanıcı sayısı milyonlara ulaşan bitcoin dijital para birimidir ancak fiziksel bir karşılığı yoktur. Bitcoin ile internet alışverişi yapılabilir ürettiğiniz coinleri çeşitli exchange sitelerinde Türk lirasına ve çeşitli ülkelerin para birimlerine çevrilebilir. Yine, farklı ürünler Bitcoin ile takas edilerek ticaret yapılabilir.
Bitcoin nasıl üretilir? Bitcoin madenciliği nasıl yapılır?
Bitcoin madenciliği, sanal para birimi üretmenin bir diğer adıdır. Ancak şuan ki şartlar ile elinizde bulunan bilgisayarlar ile bitcoin madenciliğini yapmak oldukça verimsizdir. Sadece bu iş için özel makineler üretilmiş olup dünyanın birçok yerinde büyük bitcoin tarlaları kurulmuştur. Madencilik yapmak için ilk önce iyi bir ekran kartına ve bir bilgisayara ihtiyaç vardır. Çünkü bitcoin madenciliği yapmak tamamen işlemciyle alakalı bir durumdur. Hal böyle olunca kişisel olarak Bitcoin üretmek oldukça zordur ve bilgisayarların harcayacağı elektrik ile oluşacak olan ek maliyet göz önüne alındığında madencilik avantajlı bir yatırım değildir. CPU, yani işlemci ile de madencilik yapabilirsiniz. Ancak günümüz şartlarında bu oldukça verimsizdir. AMD Ekran kartlarına sahip bilgisayarlar ile yüksek miktarda kazı yapabilir ve bu birimleri biriktirebilirsiniz. Bu kadar karmaşık yapı içinde kısaca bahsedecek olursak bitcoin koca bir sanal dünya içinde samanlıkta iğne aramaya benzer. Bazen tesadüfen denk gelindiği anda bulunur bazen de en uca en küçük ayrıntıya kadar gitmek gerekir.
Bitcoin nasıl kullanılır? Sanal cüzdan nedir?
Bitcoin satın almak veya göndermek için yapılması gereken işlem sanal cüzdanlar oluşturmaktır. İnternet üzerinden oluşturacağınız bu sanal cüzdanlarda herhangi bir sınır bulunmuyor. Yani bir kişi istediği kadar sanal cüzdan oluşturabiliyor. Bitcoin transferi sırasında gönderim işlemi doğrudan sanal cüzdanın (Banka para transferlerinde kullanılan IBAN numarasına benzeyen) numarasına yapılıyor.
Satın alınan veya madencilik ile elde edilen Bitcoin, internet üzerinden harcama veya başkaları ile paylaşma şeklinde kullanılabilir. Bitcoin güvenlik açısından da karşı karşıya şifreleme ile oluşturulmuştu. Bitcoin ödemeleri, açık anahtarlı şifreleme (asimetrik şifreleme), noktadan-noktaya ağ bağlantısı ve proof-of-work gibi teknolojiler ile güvenlik altına alınmıştır. Her işlem sonrasında ağa bir duyuru yapılır ve blok zincirde yerini alır böylece bir bitcoin birden fazla kullanılamaz.
Dünyada Bitcoin Kullanımı
Bitcoin dünyanın hiçbir yerinde resmi para birimi olarak kabul görmüyorken; Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri, Kanada ve Avrupa Birliği ülkelerinde kullanımına izin veriliyor. Ancak Japonya yakın zamanda online ödeme birimi olarak bitcoini kabul etti. Bitcoin kullanma ve üretiminin yasak olduğu ülkeler ise; Vietnam, İzlanda, Bolivya, Ekvador, Kırgızistan ve Bangladeş. Bitcoin Travel ve Bitcoin Navigator üzerinden ulaşabileceğiniz bitcoin kullanan kuruluşlardan bazıları şunlardır; Paypal, Microsoft, Dell, Sacramento Kings.
Türkiye’de bitcoini kabul eden şirketler oldukça kısıtlı. Bitcoin takası için BTCTurk ve Koinim olmak üzere iki blok zinciri var.
Bitcoin Yasal mı? Sakıncaları Neler?
Ülkemizde Bitcoin’in yasal olmadığına dair herhangi bir düzenleme olmamakla birlikte herhangi bir siber saldırı durumunda devlet güvencesi altında olmadığı da BDDK tarafından 2013 yılında yapılan basın açıklamasıyla kamuoyuna sunulmuştur.
Açıklamada; “Herhangi bir resmi ya da özel kuruluş tarafından ihraç edilmeyen ve karşılığı için güvence verilmeyen bir sanal para birimi olarak bilinen Bitcoin, mevcut yapısı ve işleyişi itibarıyla Kanun kapsamında elektronik para olarak değerlendirilmemekte, bu nedenle de söz konusu Kanun çerçevesinde gözetim ve denetimi mümkün görülmemektedir. Diğer taraftan, Bitcoin ve benzeri sanal paralar ile gerçekleştirilen işlemlerde tarafların kimliklerinin bilinmemesi, söz konusu sanal paraların yasadışı faaliyetlerde kullanılması için uygun bir ortam yaratmaktadır. Ayrıca Bitcoin, piyasa değerinin aşırı oynak olabilmesi, dijital cüzdanların çalınabilmesi, kaybolabilmesi veya sahiplerinin bilgileri dışında usulsüz olarak kullanılabilmesi gibi risklerin yanı sıra yapılan işlemlerin geri döndürülemez olmasından dolayı operasyonel hatalardan ya da kötü niyetli satıcıların suistimalinden kaynaklı risklere de açıktır.” İfadelerine yer verilerek bitcoinin sakıncalarından bahsedilmiştir.
Bitcoin’in Avantajları Nelerdir?
Enflasyon riski düşüktür
Enflasyona sebebiyet veren etkilerden biri de tedavüldeki reel para arzlarındaki artıştır. Tedavüldeki para arzının artması doğru orantılı olarak enflasyonu da arttırır. Ancak bu sistem Bitcoin için geçerli değildir. Çünkü Bitcoin sistemi, sonu olan bir sistemdir. Teknik tasarımı itibariyle maksimum 21 milyon adet Bitcoin üretilebilir. Dolayısıyla Bitcoin’in enflasyon riski çok düşüktür.
Çökme riski düşüktür
Reel para birimlerinin çöküşü, hükümetlere bağlı yaşanan hiperenflasyonlardan kaynaklanır. Bitcoin sistemi de herhangi bir hükümete bağlı olmadığı için, çökme riski oldukça düşüktür. Ayrıca herhangi bir merkeze ve şahsa da bağlı olmayan anonim bir oluşumdur.
Güvenli, basit ve ucuz
Kredi kartı veya PayPal gibi ödeme sistemlerinin kullanıldığı klasik online işlemlerde satıcı tarafından bakılırsa; alıcının parasını geri talep etmesi durumunda 3. şahıs servislerini kullanmak gerekiyor. Bu aşamada güvenlik tehlikeye girebiliyor ve olay karmaşık bir hale dönüşebiliyor. Bitcoin’de ise geri talep etme gibi bir sistem olmadığı için bu tarz bir güvenlik sorunu da haliyle yaşanmıyor. Olaya alıcı tarafından bakılırsa da; ödeme yapma ve hesaplar arası para transferi yapma gibi işlemler daha güvenli ve daha ucuz hale geliyor. Çünkü Bitcoin teknolojisi peer to peer (P2P) sistemiyle; yani hiç bir aracı olmadan direkt olarak eşler-arası çalışıyor.
Taşıması kolay
Milyarlarca dolar değerindeki bitcoinler nakit taşımak mecburiyeti olmadan, küçük bir hafıza kartında bile taşınabiliyor.
Bitcoin’in dezavantajları nelerdir?
İzi sürülemez
Avantajlarından bahsettiğimiz Bitcoin’in bu özelliği pek tabi dezavantaja hatta tehlikeli durumlara da dönüşebilir. İzinin sürülemez olması, suçların rahat rahat işlenebilmesi anlamına geliyor. Uyuşturucu gibi yasal olmayan maddelerin satılması tarzı durumlar için oldukça uygun bir ortam hazırlıyor Bitcoin teknolojisi. Bazı hükümetlerin Bitcoin’i bir para birimi olarak kabul etmemelerinin en büyük sebebi ise budur.
Kaybetmesi kolay
Kredi kartınızı kaybettiğinizde ya da banka hesabınız başka birisi tarafından ele geçirildiğinde, bankanızı arayarak durumu anında kurtarabilirsiniz. Hatta yetmezse polisi bile devreye sokup kaybınızı giderebilirsiniz. Ancak Bitcoin için aynı şeyler geçerli değil. Bitcoin sisteminde; kaybettiğiniz bitcoinleri, ya da ele geçirilen Bitcoin cüzdanınızı geri almak için kullanabileceğiniz bir mekanizma yok. Bunun önüne geçebilmek için izleyebileceğiniz en iyi yöntem, Bitcoinlerinizi internet bağlantısı olmayan hard disklerde saklamak olacaktır.
Alıp satmak zor
Taşıdığı risklerden dolayı Bitcoinlerinizi bir ürün satın alır gibi alamıyorsunuz. Bitcoin satın almak veya bitcoinleriniz satmak için birçok servis bulunuyor ancak bunu gerçekleştirmek o kadar da kolay değil. Her geçen gün geliştirilmesine rağmen (Bitcoin ATM’leri açılmaya başlandı), işler reel para birimlerinde olduğu kadar kolay ilerlemiyor.
Hala çok yeni
Bitcoin sisteminin 2008 yılında kurulmuş olması; yani hala yeni bir teknoloji olması, yeni Bitcoin rakiplerini de beraberinde getirebilir; hatta Bitcoin sisteminde büyük açıklıklar bulabilen yeni teknolojiler hala geliştirilebilir.
Harcama alanı darlığı
Ödeme sistemi olarak Bitcoin sisteminin de kullanıldığı çok fazla yer yok. Her ne kadar gelişim aşamasında olsa da, şu anda Bitcoin sahibi olmaktaki en büyük amaç; yatırım.
Değişken
Bitcoin’in değer grafiğine baktığımızda herkesin aklından Bitcoin yatırımı yapmak geçebilir, ancak Bitcoin değeri nasıl hızla yükseldiyse düşme riski de o kadar fazla. Dolayısıyla yapılacak olan yatırımların dengeli ve düşünerek yapılması gerekmektedir.
Kasım 2017 sonu itibari ile Bitcoin rekor üstüne rekor kırıyor.
Bitcoin Güvenli mi?
Bitcoin için en büyük güvenlik tehdidini quantum bilişimin yaratacağı öngörülüyor. Kriptografi bir nevi çok karmaşık bilgi şifreleme mekanizmasıdır. Genel olarak asala sayılarla ilgili matematiksel işlemlere ve denklemlere dayanır. Bu matematik işlemlerini bir bir yönde yapmak kolay iken, tersi yönde yapmak (denklemi çözmek) çok çok zordur. Kriptografi Bitcoin’in adeta belkemiğidir. Bitcoin’in kopyalanmasını ya da çalınmasını engelleyen en temel iki güvenlik mekanizması vardır ve bunların ikisi de kriptografiye dayanır.
Quantum bilgisayarlar Bitcoin’in güvenliğini sağlayan ve günümüzdeki bilgisayarlarla çözülemeyen matematiksel denklemleri gayet rahatça çözebilirler. Dahası ilk quantum bilgisayarlar kullanıma açılmaya başladı bile! IBM’in yarattığı quantum bilgisayara bulut bilişim vasıtası ile erişip işlemler yaptırabiliyorsunuz. Mevcut bilgisayarlar için yüz yıllar sürebilecek bir kriptografik denklemi çözme işi bir kaç saat seviyesine inebilecek gibi görünüyor.
Üretim açısından bakıldığında quantum bilgisayarla sahte Bitcoin’lerin üretilebilecek duruma gelmesine 10 yıl kadar zaman olduğu düşünülüyor. Tüketim açısından bakıldığında ise durum biraz daha vahim. Bitcoin’i sadece sahibinin harcayabilmesini sağlayan kriptografi mekanizması daha güçsüz. Bu mekanizmanın 2027’den önce quantum bilgisayarlarca kırılabilmesi çok muhtemel. Bu olursa Bitcoin’lerin harcanma mekanizması çökeceğinden piyasa tamamıyle çökebilir. Böyle bir durumda üretim tarafının hala güvenlikli kalmış olması da hiçbir şey ifade etmez tabii ki.
