Çocuklar Hangi Yaşta Ne Yapabilir?

Çocuklarımızın başarılı yetişkinler olabilmeleri için ihtiyaç duyacakları yüzme, kendi çamaşırını yıkama ya da sağlıklı bir yemek pişirebilme gibi becerilere sahip olması biz ebeveynlere bağlı. Burada asıl mesele, onlara bu becerileri ne zaman öğreteceğimiz. Bu yazıda çocukların kendi ayakları üzerinde durmadan önce, her yaşa göre edinmeleri gereken beceriler için bir kılavuz bulacaksınız.

Her çocuğun gelişim hızı ayrıdır, bu yüzden onların ne kadar ilgi gösterdiği ve olgunlaşma seviyeleri de çok önemlidir. Ancak bu kılavuzdaki yaş aralıkları, çocuklarınızın ne zaman yeni bir beceri edinmeye hazır olacak şekilde geliştiği konusunda size bir fikir verecektir. Ne de olsa, çocuğunuzun üniversite çağına gelmesine rağmen hâlâ düzgün bir hijyen alışkanlığı edinmemiş olması gerçeğiyle yüzleşmek istemezsiniz herhalde. Bu da mümkün, ama eğer çocuğunuzun gerçek dünyaya adım attığında daha bağımsız ve kendine güvenen biri olmasını istiyorsanız onlara bu becerileri kazandırın.

Uyku düzeni: 1 ile 6 yaş arası

Evet, iyi bir uyku düzeni bir yaşam becerisidir, çoğumuzu çocukluk yıllarımızda epey uğraştırmıştır. Çocuğunuz bebeklikten çıktığında ona tutarlı bir uyku düzenine bağlı kalmayı öğretin. (Kimi zaman biz yetişkinlerin de buna ihtiyacı olabiliyor.) Banyo, diş fırçalama, kitap okuma ve yatağa girme şeklinde dört aşamalı bir süreç takip edin ve bu rutine mümkün olduğunca haftanın her gecesinde bağlı kalın. Çocuklarınız 6-7 yaşına geldiklerinde kendi rutinlerini kendileri takip edebilir, yatağa kendileri gidebilirler. Bununla birlikte yine de onlara bu düzene uymalarını hep hatırlatmanız gerekebilir, böylece her gece ihtiyaçları olan 9-11 saatlik uykularını almış olurlar. Ergenlik dönemine girip gece kuşuna dönüştüklerinde de onları hep dürtmeniz gerekeceğini unutmayın.

 

Yüzme: 1 ile 6 yaş arası

Çocuklar her yaşta suda rahat hareket eder ve suyu sever ama Amerikan Çocuk Doktorları Birliği, ebeveynlerin çocuklarını yüzme dersine başlatmak için bir yaşına kadar beklemelerini öneriyor. Birlik, 1-4 yaş arasındaki çocukların yüzme dersi alması gerekmediğini ama dersleri çocuğunuzun suyla haşır neşir olmasına bağlı olarak değerlendirmenizi söylüyor. Yüzme ve su güvenliği becerileri tablosuna göre çocuklar altı aylıktan 3 yaşa kadar, su altında gitme, suyun üstünde durma ve ileriye atılma gibi basit becerileri edinebilecekleri belirtiliyor. Birinci ve ikinci seviye becerilerini edinmiş olan okul öncesi çocuklar (4-5 yaş arası) üçüncü seviyeye geçebilir yani kollarını ve bacaklarını kullanarak suyun içinde dik durabilirler. 6 yaş ve üzeri için ise üç beceri seviyesi daha öneriliyor: Kulaca başlangıç, kulaç geliştirme ve kulaçların iyileştirilmesi. Temel olarak kollarını ve bacaklarını kullanma konusunda daha fazla beceri ve koordinasyon kazanan çocuklar, giderek yetkin ve kendinden emin yüzücülere dönüşüyorlar.

 

Temel yemek yapma becerileri: 2 yaş ve üzeri

Çocuklarınız belki de dünyaca ünlü bir şef olmayacaklar ama temel yemek yapma becerileri edinmeleri ileride çok işlerine yarayacak. Kaç yaşında olurlarsa olsunlar onları mutfağa sokun. Böylece daha sağlıklı beslenecek ve yeni yiyecekleri daha fazla yiyeceklerdir (ayrıca yemek konusunda daha az seçici olacaklardır). Okul öncesi çocuklar malzemeleri ölçebilir, çırpabilir, pizza malzemesi yerleştirebilirler. 6-8 yaş arası çocuklar – nasıl güvenli kullanılacaklarını öğretirseniz – mikrodalga fırın, tost makinesi ve konserve açacağı kullanabilirler. Ergenlik dönemi öncesinde temel bıçak kullanma becerilerini edinebilir, sizin nezaretinizde fırını ya da ocağı kullanarak yemek yapabilirken ergenler aileye yemek hazırlayabilir.

Destek tekerlekleri olmadan bisiklete binme: 3 ile 8 yaş arası

Pek çok çocuk bisiklete binmeyi 5 yaş civarında öğrenir ama 3 yaşında öğrenen çocuklar olduğu gibi 8 yaşında (ya da daha geç) öğrenenler de vardır. Çocuk doktoru Dr. Vincent Iannelli, bisiklete binmeyi öğrenmenin gelişimsel becerilerin yanı sıra bisiklete binilebilecek güvenli bir alanın olup olmadığına ve çocuğun çevresindekilerin bisiklete binmeyi bilip bilmediğine de bağlı olduğunu söylüyor. HealthyChildren.org sitesinde pek çok çocuğun 3 yaşındayken üç tekerlekli bisiklete binebileceği belirtiliyor. Destek tekerlekleri çocukların bacaklarının pedala yetişmesine yardımcı olsa da aslında her zaman gerekli olmayabilir, bazen çocuklar için koltuk değneği yerine geçer.

 

Dişlerini yardımsız fırçalama: 6 ile 8 yaş arası

En sağlam beceri ve alışkanlıklarımız genellikle erken yaşlarda edindiklerimizdir. Diş bakımı da bunların arasında yer alır. Amerika Diş Sağlığı Birliği, ebevynlerin 3 yaşına kadar çocuklarının dişlerini fırçalamalarını, 3-6 yaş arasında diş fırçalamalarında onlara yardım etmelerini öneriyor. Çocuğunuz altı yaşından sonra dişlerini kendisi fırçalayabilir. Bu biraz da motor becerilerine ve koordinasyonuna bağlı olduğu gibi çocuğun motivasyonu da önemlidir.

 

Ayakkabı bağı (ya da kravat) bağlama: 6 ile 8 yaş arası

Gülmeyin ama çocukların spor ayakkabılarında bağcık yerine cırtcırt kullanılması yaygınlaştıkça kravat bağlama sanatı da neredeyse tarihe karışıyor. Kravat bağlama, ayakkabı bağlamayla hiç cebelleşmediyseniz unutulup gidecek becerilerden birisi aslında. Diş fırçalama gibi, çocuklar kendi ayakkabılarını bağlamalarına yetecek motor becerileri ve koordinasyonu 6-8 yaş aralığında kazanıyorlar. Eğer bir çocuk ufak düğmeleri ilikleyebiliyor ya da basit çöp adamlar çizebiliyorsa kendi ayakkabılarını da bağlayabilir. Çocuklarınıza ayakkabı bağlamayı öğretmek için atlama iplerinden yararlanabilirsiniz.

 

Para idaresi: 6 yaş ve üzeri

Çocuğunuz harçlık alıp paranın neye yaradığını anlar anlamaz finansal beceriler edinmeye de hazır demektir. Bir şey satın almadan önce durup ihtiyaçlar ve istekler arasında ayrım yapmayı öğretmenizin tam zamanıdır bu. 6-10 yaşındaki çocuklar sizinle markette alışveriş yaparken karşılaştırmalı alışveriş yapmayı, daha ileri yaşlarda faiz kavramını ve kredi kartlarının nasıl işlediğini öğrenebilirler. Ergenlik yaşlarındaysa yazın çalışarak para biriktirebilirler.

 

Çamaşır: 8 ile 12 yaş arası

Küçük çocuklar çamaşır makinesini nezaretsiz kullanamayabilirler ama çamaşır işine kesinlikle yardımcı olabilirler. Havluları katlayabilir, kendi çamaşırlarını ayırabilir, kirlileri banyoda yere atmamayı öğrenebilirler. Bu, kendi çamaşırlarını halletmeleri ya da evin genel çamaşır işlerine yardımcı olmaları için en azından bir başlangıç olur. Yine de bu çocuğunuza bağlıdır.

 

Harita kullanma ve tek başına toplu taşımayla bir yerden bir yere gitme: 6 ile 13 yaş arası

Japon öğrenciler altı ya da yedi yaşında kendi başlarına toplu taşımayı kullanıyorlar. Amerika’daysa ebeveynler, on üç yaşındaki çocukların durakta tek başına otobüs beklememesini savunanlarla dokuz yaşındaki çocuğunun New York metrosunda tek başına seyahat etmesine izin verenler şeklinde ikiye bölünmüş durumda. Elbette Japonya, çok farklı bir yer ama okul yollarının güvenliğiyle ilgili içeriğin yer aldığı www.saferoutesinfo.org sitesine göre, genel olarak çocukların on yaşına kadar tek başına yolun karşısına geçmesi, güvenli değil. Ama bu yine de bu size kalmış bir karar. Çocuğunuz ne kadar bağımsız hareket edebiliyor ve temel güvenlik kurallarını ne kadar biliyor? Yabancılarla konuşmayacak kadar kendinden emin olsa da karşıdan karşıya geçecek kadar güveniyor mu kendisine? Oturduğunuz semt çocukların etrafta dolaşabileceği kadar güvenli mi? Ben okula otobüsle tek başıma gitmeye başladığımda lisedeydim. Öte yandan çocuğa ve çevreye bağlı olarak, pek çok çocuğun 12 yaşında tek başına toplu taşımayı kullanabileceğini düşünüyorum. Çocuklarınızın okula tek başına yürüyerek ya da toplu taşımayla gitmesine izin verin ya da vermeyin, mutlaka harita okumayı öğrenmelerini sağlayın. Böylece daha sonra yollarını bulabilirler. Kızımı farklı vesilelerle alıp eve getirirken yolu onun göstermesini isterdim. Birkaç kez kaybolduk ama şimdi önemli noktaları biliyor. Başlangıçta mağazaları referans alıyordu, ya mağaza kapanırsa ne olacak diye sormamdan sonra önemli sokakların ve caddelerin isimlerini de öğrendi. Ayrıca metro ya da araba yolculuklarınızı bir harita üzerinde birlikte planlayabilirsiniz.

 

Başka bir canlıya bakma: 6 yaş ve üzeri

Evcil hayvanlar çocuklara çok iyi arkadaşlık etseler de birbirlerine her zaman nazik davranmayabilirler. Bu yüzden veteriner Butch Schroyer, ebeveynlerin çocuklarına ancak altı yaşından sonra bir evcil hayvan almalarını öneriyor. Bir köpek ya da kediye geçmeden önce bir balık ya da hamster almayı düşünebilirsiniz. Yine de, ergenlik dönemine kadar olan çocukların evcil hayvan bakımında nezarete ihtiyacı olabilir. İki yaş civarındaki çocuklar bahçedeki çiçeklerin ve ağaçların bakımıyla yavaş yavaş tanıştırılabilir, altı yaşından sonra, bakımından kendilerinin sorumlu olacağı bitkilerle ilgilenebilirler. Ardından diğer kardeşler ya da bebekler gelir. Yukarıdaki tüm beceriler gibi bu da çocuğunuzun ne kadar olgun olduğuna bağlıdır.

Herhangi bir becerinin kazandırılmasındaki temel kıstas yaş değildir. Çocuğunuza bir beceri kazandırmaya çalışırken öncelikle onun kişisel gelişimini dikkate alın.  Çoğu zaman, onlara bir şans verdiğinizde pek çok şeyi öğrenmeye hazır olduklarını görerek şaşıracaksınız.

Kaynak: Lifehacker